فراگیری تئوری موسیقی برای هنرجویانی که قصد گام نهادن در سطوح بالای هنری را دارند اجتناب نا پذیر است . باید دانست که صدا از نظر یک موسیقیدان و تا آنجا که در بحث تئوری موسیقی به بررسی آن پرداخته میشود ، دارای مشخصه های زیرین است : نواک ( زیر و بمی ) ، دیرند ، شدت ، شیوش (طنین و رنگ صدا) که در این نوشتار به توضیح هر یک میپردازیم .
نواک :
روشن
است که صداهای موسیقیایی میتوانند در سطح های مختلفِ زیر و بمی حاصل شوند ، مثلا
میدانیم که صدای اصلی مردان از صدای زنان یا کودکان کلفت تر و بم تر است و صدای
کودکان نسبت به صدای مردان نازک تر و زیرتر است . در ساز سنتور ، سیم ها به ترتیب
از پایین به بالا کوتاه تر و (سبکتر) زیرتر و سیم های بلندتر (سنگین تر) بم تر صدا
می دهند.
همچنین لوله ی صوتیِ سازی مانند فلوت یا نی هرقدر درازتر باشد ، صوت حاصل از آن بم
تر است .
در خط موسیقی ( نُت ) ، نشانه ای که نواک به یاری آن نشان داده میشود ، حامل نام دارد.
دیرند :
دیرند یعنی زمانی که هر صدای موسیقیایی ادامه میابد . روشن است که یک آهنگ موسیقی از
صداهایی تشکیل شده که غالبا ارزش های متفاوت زمانی دارند ، یعنی بعضی کوتاه تر
وبعضی کشیده ترند . مثلا اگر آرشه را مدت درازی روی سیم ویلن یا کمانچه بکشیم ،
صدای حاصل البته کشیده تر از صدایی است که با کشیدن آرشه به مدتی کمتر پدید میآید.
در خط موسیقی ، دیرند های متفاوت اصوات را با شکل هایی مشخص نشان میدند از جمله نت گِرد ، سفید ، سیاه ، چنگ ، دولا چنگ و ...
شدت :
صداهای
موسیقی ممکن است نسبت به یکدیگر ضعیف تر یا قوی تر باشند . مثلا اگر با مضراب مخصوص سنتور، یک بار با ملایمت و بار دیگر با قدرت روی سیم ساز ضربه بزنیم ، صدای
دومی شدیدتر از صدای اولی خواهد بود .
در
خط موسیقی برای نشان دادن مقدار شدت نت ها نشانه هایی غالبا به صورت حروف به کار
میرود مانند : f
, ff , p , fp
و...
شیوش (طنین و رنگ) :
صداها
از نظر طنین و رنگ ( شخصیت صوتی ) نیز میتوانند با یکدیگر متفاوت باشند . در واقع
به علت رنگ صدای هر ساز است که ما صدایی را در سازی از صدای مشابه آن در ساز دیگر
تشخیص میدهیم . رنگ صوت در صدای انسان نیز متفاوت است ، و به همین علت میتوان صدای
دوستی را از صدای دیگری تشخیص داد .
