تاثیر سیاست گذاری های غلط دولتمردان در فرهنگ کتابخوانی

ضیاء با بیان اینکه نظام آموزش و پرورش نیز در کمرنگ‌شدن فرهنگ مطالعه در جامعه نقش دارد، گفت: کج سلیقگی‌های نظام آموزشی در این زمینه بسیار دخیل بوده است، مثلاً در کتاب‌های درسی فارسی آثاری از متون کهن انتخاب می‌شود که بتوان از آن سوال و تست طرح کرد و رویکرد زیبایی‌شناسانه که برای دانش‌آموزان جذاب باشد در این میان جایی ندارد. به ندرت می‌توان متنی را در کتاب‌های درسی سراغ گرفت که در آن یک لغت سخت وجود نداشته باشد و مثل این است که هدف از آموزش این متون، درگیر ساختن دانش‌آموزان با این لغات سخت باشد. دانش‌آموزی که تصورش از متون کهن ادبیات فارسی لغات و عبارات نامأنوس باشد، معلوم است که رغبتی برای خواندن آنها پیدا نمی‌کند.
وی خاطرنشان کرد: در مدارس ما کتابخوانی جایی ندارد و همه ما این خاطره را از مدرسه به یاد داریم که اگر کتاب غیر درسی می‌خواندیم، مورد مؤاخذه قرار گرفته و این جمله را می‌شنیدیم که به جای خواندن این کتاب‌ها، درستان را بخوانید.

فضای مجازی و ترغیب افراد به مطالعه 

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سؤال که فضای مجازی چقدر در کمرنگ ساختن فرهنگ مطالعه نقش داشته است؟ بیان کرد: فضای مجازی در عین اینکه به نوعی در کاهش سرانه مطالعه نقش داشته، ترغیب‌کننده به مطالعه نیز بوده و در مواردی باعث گرایش افراد به مطالعه شده است، یعنی اگر کتابی در فضای مجازی مورد استقبال قرار گرفت، به نوعی می‌توان گفت فروش آن نیز تضمین شده است. ابزار الزاما بد نیست، انسان‌ها ممکن است از آن بد استفاده کنند، کما اینکه کانال‌های زیادی در فضای مجازی وجود دارد که گزیده‌ای از کتاب‌ها یا فایل صوتی مربوط به آنها را در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد.
وی در پاسخ به این سوال که چرا در کشورهای غربی سرانه مطالعه بالا است، در حالی که این کشورها خود مخترع رسانه‌های جدید هستند؟ گفت: اختراع ابزار و تکنولوژی‌های نوین در ادامه سنت این کشورها بوده است، یعنی در یک روند طبیعی این ابزار را اختراع کرده‌اند و طبیعتاً اختلالی ایجاد نشده است، ولی ما همواره با گسست مواجه بوده‌ایم و این ابزار از بطن سنت ما استخراج نشده و به همین دلیل، فرهنگ ملازم با آن نهادینه نشده است که برای مثال می‌توان به ناهنجاری‌های عجیب و غریب در فضای مجازی و ورود به این فضا با شناسه‌های جعلی اشاره کرد. در واقع عنوان شبکه‌های اجتماعی برای این فضا مناسب‌تر است تا فضای مجازی و این فضا بسیاری از مواقع حقیقی است.

نمایشگاه‌های کتاب فاقد کیفیت مطلوب هستند

ضیاء با بیان اینکه سیاستگذاری‌ها در زمینه توسعه و ترویج فرهنگ مطالعه عموما غلط بوده است، افزود: نتیجه مدیریت دولتی همین وضعیتی است که مشاهده می‌کنیم، یعنی بر کمیت تأکید شده و از کیفیت غفلت می‌شود. اگر نمایشگاه‌های کتاب را در نظر بگیرید، می‌بینید چه در تهران و چه در اصفهان این نمایشگاه‌ها با کیفیت بسیار بدی برگزار می‌شود. در واقع مدیران فرهنگی فقط می‌خواهند تعداد ناشران شرکت‌کننده زیاد باشد و برایشان مهم نیست که بهترین ناشران کشور در این نمایشگاه‌ها حضور ندارند. در واقع فقط تعدادی از ناشران ضعیف حضور یافته و کتاب‌های خود را معرفی می‌کنند و علی‌رغم اینکه این نمایشگاه‌ها باید بهترین فرصت برای آشنایی مردم با کتاب باشد، به عرصه‌ای برای فروش کتاب‌های فاقد ارزش تبدیل می‌شود.
وی اضافه کرد: در دانشگاه اصفهان همواره نمایشگاه کتاب برگزار می‌شود، ولی چون مسئولان در مواردی که لازم است تخصص و نظارت صحیح داشته باشند، فاقد این ویژگی‌ها هستند، فقط کتاب‌های بسیار نازل به لحاظ کیفیت یا کتاب‌هایی که سود بالایی برای فروشنده خواهند داشت، عرضه می‌شود. اگر نظارتی هم در کار باشد، ایدئولوژیک است، یعنی مراقبند کتابی عرضه نشود که با موازین مدنظر آنها مغایر باشد، ولی اگر کتابی عرضه شود که فاقد ارزش علمی باشد، هیچ حساسیتی به آن نخواهند داشت.
این استاد دانشگاه اصفهان تصریح کرد: برای توسعه و ترویج فرهنگ مطالعه در جامعه باید کار را به کاردان سپرد، یعنی در انتخاب مدیران فرهنگی به جای اعمال نگاه ایدئولوژیک، تخصص افراد مدنظر قرار گیرد. اگر افراد متخصص در رأس امور قرار بگیرند، به طور خودکار بخش زیادی از مشکلات را می‌توانند حل‌و‌فصل کنند.

منبع ایکنا